Odmowa zgody na budowę urządzeń łowieckich, a zwolnienie Koła Łowieckiego z odpowiedzialności za szkody łowieckie
Trybunał Konstytucyjny Wyrokiem z dnia 8 maja 2019 roku uznał m.in., że art. 48 pkt 3 ustawy Prawo Łowieckie w zakresie, w jakim przewiduje – jako skutek odmowy zgody na budowę urządzeń lub wykonywanie zabiegów zapobiegających szkodom – zwolnienie dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego od odpowiedzialności za szkody łowieckie niepozostające w związku przyczynowym z taką odmową zgody, jest niezgodny z art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Co Wyrok TK oznacza w praktyce?
Art. 48 pkt 3 ustawy Prawo Łowieckie mówi o braku odpowiedzialności odszkodowawczej dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego, za szkody wyrządzone w uprawach i płodach rolnych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny oraz przy wykonywaniu polowania. Brzmi on następująco:
Odszkodowanie nie przysługuje posiadaczom uszkodzonych upraw lub plonów rolnych, którzy nie wyrazili zgody na budowę przez dzierżawcę lub zarządcę obwodu łowieckiego urządzeń lub wykonywanie zabiegów zapobiegających szkodom.
Trybunał Konstytucyjny wskazał natomiast, że przepis ten jest niezgodny z Konstytucją (zatem nie obowiązuje) w sytuacji, w której szkody łowieckie powstałe na takim gruncie nie pozostają w związku przyczynowym z odmową zgody.
Rozumowanie Trybunały wydaje się być logiczne. Samo bowiem niewyrażenie zgody na budowę urządzeń lub wykonywanie zabiegów zapobiegających szkodom nie spowoduje, że szkody na danym obszarze powstaną. Podobnie, nawet pomimo wyrażenia takiej zgody, może się okazać, że szkody i tak wystąpią. Poniżej to objaśnię na przykładzie.
Przykład 1
Możemy wyobrazić sobie sytuację, w której rolnik posiadający 5 ha ziemi, nie wyraził zgody na budowę urządzeń lub wykonywanie zabiegów zapobiegających szkodom. Następnie na takiej ziemi, dziki wyrządziły szkody w kukurydzy.
Orzeczenie TK nie oznacza, że Koło Łowieckie będzie w takiej sytuacji zawsze ponosiło odpowiedzialność za te szkody. Odpowiedzialność taka będzie mogła zostać przypisana danemu Kołu, jeśli rolnik wykaże, że nawet gdyby zgodził się na budowę, i tak doszłoby do szkód. Jak miałby to zrobić?
Wyobraźmy sobie, że dookoła 5 ha ziemi naszego rolnika, znajduje się 100 ha ziemi innych rolników, którzy nie sprzeciwiali się budowie urządzeń lub wykonywaniu zabiegów zapobiegającym szkodom. Jednak szkody powstały na całym obszarze, zaś myśliwi z danego Koła w ogóle nie wykonywali polowania i nie zbudowali żadnych urządzeń. W takim wypadku można z całą stanowczością uznać, że niewyrażenie zgody przez rolnika na budowę było bez znaczenia dla powstania szkód – myśliwi i tak nie polowali i nie zapobiegli szkodom w innych uprawach.
Oczywiście podany przykład jest skrajną sytuacją, jednak obrazuje, że rozumowanie TK można uznać za logiczne.
Przykład 2
Niestety, biorąc pod uwagę mnogość możliwych sytuacji, to pozornie logiczne orzeczenie, może okazać się pułapką. Wyobraźmy sobie bowiem, że nasz rolnik ma 5 ha ziemi pod samym lasem, z którym inne ziemie nie graniczą. Jednocześnie jest to teren położony w odległości 500 m od zabudowań. Jakiekolwiek polowanie z ziemi jest tam niemożliwe z uwagi na bezpieczeństwo. W takim wypadku niepolowanie przez myśliwych w innych miejscach oraz niebudowanie tam jakichkolwiek urządzeń byłoby uzasadnione – po co to robić, skoro dziki dalej nie idą. Co gdy jednak na tych innych terenach szkody wystąpią? Nie moglibyśmy już tak stanowczo jak w przykładzie 1. uznać, że brak zgody rolnika był bez znaczenia dla powstania szkód.
Odmowa zgody na budowanie urządzeń, to co innego niż odmowa zgody na wykonywanie polowania
Pamiętajmy, że Wyrok Trybunały Konstytucyjnego nie dotyczy art. 48 pkt 7 ustawy Prawo Łowieckie, który mówi, że:
Odszkodowanie nie przysługuje za szkody powstałe na nieruchomościach, w odniesieniu do których właściciel albo użytkownik wieczysty złożył oświadczenie o zakazie wykonywania polowania.
Niewyrażenie zgody na polowanie zawsze będzie skutkowało niemożnością dochodzenia odszkodowania.
Podsumowanie
Reasumując, z prawnego punktu widzenia i odpowiedzialności odszkodowawczej, Wyrok Trybunału wydaje się być prawidłowy. Może on jednak zachęcić rolników, którzy nie chcą aby na ich ziemi myśliwi budowali np. jakiekolwiek urządzenia łowieckie, do odmowy zgody na takie działania. Odpowiedzialność Koła nie jest już w takim wypadku bezwzględnie wyłączona.
Dlatego dla Kół Łowieckich, posiadających obwody na terenach, na których są posiadacze ziemi, którzy nie zgadzają się na budowę urządzeń lub wykonywanie zabiegów zapobiegających szkodom, priorytetem powinno być gromadzenie dowodów, dzięki którym wykażą, że występuje związek przyczynowy pomiędzy odmową zgody, a wystąpieniem szkody. Może to być dokumentacja zdjęciowa, książka ewidencji pobytu myśliwych czy też protokoły szkód z poprzednich lat. Dzięki temu Koła zabezpieczą się przed ewentualnym zarzutem, że wyrażenie zgody nie zapobiegłoby powstaniu szkód.